عناوین این مقاله
دلایل سقط جنین در ۳ ماهه اول و دوم بارداری
سقط جنین پایان ناخواسته بارداری، پیش از هفته بیستم است که در ۱۰ تا ۲۵ درصد از کل بارداری‌ها رخ می‌دهد. البته تعداد واقعی موارد سقط جنین بیشتر است؛ زیرا بسیاری از آنها زمانی اتفاق می‌افتند که مادر از بارداری خود اطلاعی ندارد. در ادامه، دلایل سقط جنین در ۳ماهه اول و دوم بارداری و مواد غذایی‌ای را که ممکن است موجب سقط جنین شوند معرفی می‌کنیم. در پایان نیز عواملی را که در سقط جنین نقشی ندارند بیان می‌کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- دلایل سقط جنین در ۳ماهه اول
- عوامل خطر سقط جنین زودهنگام
- دلایل سقط جنین در ۳ماهه دوم
- مواد غذایی‌ای که سقط جنین را افزایش می‌دهند
دلایل سقط جنین در ۳ماهه اول بارداری
از هر ۴ سقط جنین، حدود ۳ مورد در ۳ماهه اول بارداری رخ می‌دهد. دلایل سقط جنین در ۳ماهه اول عبارت‌اند از:
۱. مشکلات کروموزومی
نیمی از موارد ناشی از مشکلات کروموزومی است. کروموزوم‌ها بلوک‌هایی از دی. ان. ای (DNA) هستند که در آنها مجموعه مفصلی از دستورات وجود دارد؛ دستوراتی که طیف گسترده‌ای از عوامل (از چگونگی رشد سلول‌های بدن تا رنگ چشم کودک) را کنترل می‌کنند.
گاهی در لقاح مشکلی ایجاد می‌شود و کروموزوم‌های سلول تخم بیشتر یا کمتر از حد طبیعی است. معمولا دلیل این مسئله مشخص نیست. این مشکل کروموزومی مانع از رشد طبیعی جنین و در نتیجه، سقط جنین می‌شود. گاهی نیز در زمان تقسیم سلول‌های جنینی به‌طور تصادفی خطاهایی رخ می‌دهد. بعضی از این خطاها به‌دلیل معیوب‌بودن اسپرم یا تخمک رخ می‌دهند.
بعضی از دلایل ناشی از ناهنجاری‌های کروموزومی عبارت‌اند از:
- حاملگی پوچ (Blighted Ovum): هیچ رویانی شکل نمی‌گیرد. حاملگی پوچ از دلایل سقط جنین زودهنگام است.
- مرگ درون‌رحمی جنین: رویان (Embryo) شکل می‌گیرد، ولی پیش از بروز علائم ، رشد آن متوقف می‌شود.
- بارداری مولار (Molar Pregnancy): هر دو مجموعه کروموزوم از پدر دریافت می‌شود، ولی جنینی شکل نمی‌گیرد. در این حالت شاهد رشد غیرطبیعی جفت هستیم.
- حاملگی مولار نسبی (Partial Molar Pregnancy): کروموزوم‌های مادر باقی می‌مانند، ولی دو سری کروموزوم از پدر دریافت می‌شود. حاملگی مولار نسبی با ناهنجاری‌های جفت و رشد غیرطبیعی جنین همراه است.
۲. وجود مشکل در جفت
جفت اندامی است که سیستم گردش خونی مادر را به جنین متصل می‌کند. وجود مشکل در جفت ممکن است موجب سقط جنین شود.
عوامل خطر سقط جنین زودهنگام
می‌تواند اتفاقی باشد، ولی عواملی نیز وجود دارد که احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد:
- سن مادر: در زنان زیر ۳۰ سال، از هر ۱۰ بارداری یک مورد به سقط جنین ختم می‌شود. ولی احتمال سقط جنین در زنان ۳۵ساله یا بیشتر نسبت به زنان جوان‌تر بالاتر است. احتمال سقط جنین در زنان ۳۵ تا ۳۹ ساله ۲۰ درصد است (۲ مورد از هر ۱۰ بارداری) و در سن ۴۰سالگی این احتمال به ۴۰ درصد افزایش می‌یابد و در ۴۵سالگی احتمال سقط جنین ۸۰ درصد است و بیش از ۵ مورد از هر ۱۰ بارداری به سقط جنین ختم می‌شود.
- مصرف زیاد کافئین (مصرف بیش‌ازحد کافئین در دوران بارداری، بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز، احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد)؛
- اضافه‌وزن و چاقی؛
- مصرف مواد مخدر؛
- سیگارکشیدن؛
- ضربه جسمی؛
- مصرف الکل.
دلایل سقط جنین در ۳ماهه دوم بارداری
۱. بیماری‌های مزمن مادر
مشکلات سلامتی و بیماری‌های مزمن مادر نیز ممکن است از عوامل سقط جنین در ۳ماهه دوم باشند، به‌ویژه اگر درمان یا کنترل نشوند:
- بیماری قلبی؛
- بیماری کلیوی؛
- پرفشاری خون؛
- نشانگان آنتی فسفولیپید (APS)؛
- دیابت (اگر به‌خوبی کنترل یا درمان نشود)؛
- بیماری تیروئید (پرکاری و کم‌کاری تیروئید)؛
- لوپوس و انواع دیگر اختلالات سیستم ایمنی بدن.
۲. عفونت‌ها
بسیاری از عفونت‌های موجود در بدن مادر نیز ممکن است موجب سقط جنین شوند. گاهی وجود عفونت در اطراف جنین به پاره‌شدن کیسه آب، پیش از هرگونه درد یا خون‌ریزی منجر می‌شود:
- مالاریا؛
- کلامیدیا؛
- سفلیس؛
- ایدز (HIV)؛
- واژینوز باکتریایی؛
- سیتومگالوویروس؛
- سوزاک (Gonorrhoea)؛
- سرخجه (سرخک آلمانی).
۳. مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی ناشی از مصرف غذاهای آلوده نیز ممکن است احتمال سقط جنین را افزایش دهد، برای نمونه:
- سالمونلا (Salmonella): معمولا با خوردن تخم‌مرغ خام یا نیمه‌پخته ایجاد می‌شود؛
- توکسوپلاسموز یا توکسوپلاسموزیس: با مصرف گوشت آلوده خام یا به‌اندازه‌کافی پخته نشده ایجاد می‌شود؛
- لیستریوز یا لیستریوسیس (listeriosis): بیشتر در محصولات لبنی غیرپاستوریزه مانند پنیر آبی دیده می‌شود.
۴. داروها
داروهایی که احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- رتینوئیدها (برای مشکلات پوستی مانند اگزما و آکنه استفاده می‌شوند)؛
- میزوپرستول (برای مشکلاتی مانند روماتیسم مفاصل استفاده می‌شود)؛
- متوترکسات (این دارو نیز برای درمان بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم مفاصل تجویز می‌شود)؛
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) (داروهایی مانند ایبوپروفن که برای تسکین درد و التهاب تجویز می‌شوند).
5. ساختار رحم
مشکلات و ناهنجاری‌های رحم نیز ممکن است در ۳ماهه دوم موجب بعضی از این مشکلات و ناهنجاری‌ها عبارت‌اند از:
- شکل غیرطبیعی رحم؛
- رشد غیرسرطانی در رحم (که فیبروم نامیده می‌شود).
۶. ضعف گردن یا دهانه رحم
یکی از دلایل در ۳ماهه دوم بارداری ضعف دهانه رحم است، که نارسایی دهانه رحم یا دهانه رحم ناکارآمد نیز نامیده می‌شود. در این شرایط عضلات دهانه رحم ضعیف‌اند و نمی‌توانند جنین را نگه دارند. ضعف دهانه رحم می‌تواند به‌دلیل آسیب قبلی در این ناحیه (مثلا پس از عمل جراحی) ایجاد شود. ضعف عضلانی موجب می‌شود دهانه رحم بسیار زودتر از زمان مناسب و معمولا در ۳ماهه دوم بارداری باز شود
۷. سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
سندروم تخمدان پلی‌کیستیک بیماری است که در آن در تخمدان‌ها چندین کیست وجود دارد که موجب می‌شود تخمدان‌ها نسبت به شرایط عادی بزرگ‌تر باشند. این بیماری به‌دلیل تغییرات هورمونی در بدن زن رخ می‌دهد. PCOS از دلایل اصلی ناباروری است، زیرا تولید تخمک را کاهش می‌دهد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد PCOS ممکن است باعث افزایش احتمال سقط جنین در زنان بارور شود.
مواد غذایی‌ای که مصرف آنها احتمال را افزایش می‌دهد
اگرچه باید در دوران بارداری مواظب رژیم غذایی خود باشید، ولی به‌طور خاص نباید برخی خوراکی‌ها را بخورید. ممنوعیت مصرف این خوراکی‌ها برای پیشگیری در ۳ماهه اول بارداری جدی‌تر است. در ادامه، با این خوراکی‌ها آشنا می‌شویم.
۱. آناناس
آناناس دارای بروملین (Bromelain) است. بروملین دهانه رحم را ضعیف می‌کند و موجب انقباضات زایمان زودهنگام و سقط جنین می‌شود. زنان باردار در مراحل اولیه بارداری می‌توانند مقدار متعادلی از آناناس را مصرف کنند؛ ولی مصرف زیاد آناناس (۷ تا ۱۰ میوه کامل) موجب خون‌ریزی می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک خود صحبت کنید.
۲. کنجد
مصرف کنجد در زنان باردار باید اندک باشد. مصرف کنجد، چه سیاه و چه سفید، همراه با عسل در اوایل بارداری شاید دردسرساز شود.
۳. جگر
جگر یا کبد حیوانات سرشار از ویتامین آ است؛ بنابراین مصرف آن ۲ بار در ماه چندان خطرناک نیست. منتها مصرف جگر در مقادیر بالا موجب تجمع تدریجی رتینول می‌شود که ممکن است روی سلامت جنین اثر منفی بگذارد.
۴. آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا به‌دلیل فواید سلامتی فراوانش مشهور است و بعضی از زنان باردار در دوران بارداری از آلوئه‌ورا استفاده می‌کنند، ولی این کار اشتباه است؛ زیرا آلوئه‌ورا دارای آنتراکینون است. آنتراکینون نوعی ملین است که موجب انقباضات رحم و خون‌ریزی لگن می‌شود که ممکن است به سقط جنین منجر شود.
۵. پاپایا
پاپایای نارس و پاپایای سبز اجزایی دارند که مانند ملین عمل می‌کنند و موجب زایمان زودرس می‌شوند. دانه‌های پاپایا نیز پر از آنزیم‌هایی است که موجب انقباض رحم و در نتیجه سقط جنین می‌شوند.
